Hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid kan verschillende oorzaken hebben. Uit onderzoek blijkt dat insulineresistentie (IR) hierin vaak een belangrijke schakel is. Insulineresistentie kan daarbij ook weer verschillende oorzaken hebben, wat ook het afstemmen van o.a. een dieet er niet eenvoudiger op maakt.  

De bloedsuikerspiegel hoort binnen bepaalde grenswaarden te liggen, waarbij hormonen (insuline en glucagon) de suikerhuishouding reguleren. De bloedsuikerspiegel stijgt na het eten van suikers (en zetmeel). Als reactie daarop maakt de alvleesklier insuline aan, waardoor ook de hoeveelheid insuline in het bloed stijgt. Insuline zorgt ervoor dat glucose via de bloedbaan weer in de weefsels terecht kan komen. Insuline is zeg maar de sleutel van het slot tussen bloedbaan en weefsels. Bij bepaalde omstandigheden is meer insuline nodig om de glucosewaarde in het bloed te laten dalen; dit heet insulineresistentie. Bij IR maakt het paard dus overmatig veel insuline (insulinepiek) aan na opname van suikers.
 
Naast het verlagen van de bloedsuikerspiegel zorgt insuline ook voor samentrekking van kleine bloedvaatjes (belemmering van de bloedvoorziening), wat leidt tot zuurstoftekort met ontsteking tot gevolg. Zo kan samentrekking van de bloedvaatjes in de hoef leiden tot hoefbevangenheid.

Oorzaken IR
Insulineresistentie kan een normaal (tijdelijk) verschijnsel zijn bij grote wonden of ontstekingen maar ook in de laatste maanden van de dracht. Anders is het bij IR ten gevolge van obesitas of PPID, waarbij IR meer chronisch van aard is. Het Equine Metabool Syndroom (EMS) is daarnaast een combinatie van obesitas, IR en chronische hoefbevangenheid. Obesitas hoeft echter niet altijd aanwezig te zijn. Zo kan het zijn dat ook paarden met een normaal gewicht die geen PPID hebben insulineresistent zijn. Mogelijk waren zij voorheen langdurig obese waarbij IR niet meer verdwijnt.
 
Door je paard af te laten vallen (in geval van obesitas) of te laten behandelen (in geval van PPID) kunnen de factoren die IR veroorzaken weggenomen worden en kan IR verdwijnen, mits je er tijdig bij bent. Ook beweging is een goede preventieve maatregel om IR te voorkomen en/of te verbeteren. Als de oorzaak van IR verdwijnt, daalt ook de kans op (herhaling van) hoefbevangenheid! 

Hoefbevangenheid kan o.a. ook veroorzaakt worden door opname van giftige stoffen uit de darmen of baarmoeder.
 
Verzuring van de darminhoud
Suiker, fructaan en zetmeel worden afgebroken door bacteriën die hierbij weer melkzuur produceren. Een opname van veel suiker, fructaan of zetmeel kan leiden tot verzuring in de dikke darm, waardoor goede bacteriën doodgaan en uit elkaar vallen. Hierbij komen giftige stoffen vrij. De verzuring kan de afweer van de darmwand beschadigen, waardoor gifstoffen in de bloedbaan terecht kunnen komen en zo mogelijk direct hoefbevangenheid kunnen veroorzaken. Tijdens het weideseizoen is er een groot risico op hoefbevangenheid. En dan met name in het voor-  en najaar, wanneer de samenstelling aan voedingsstoffen (o.a. suikers en fructaan) in het gras gedurende de dag snel kan wisselen.

Nageboorte
De merrie kan na de geboorte ‘aan de nageboorte blijven staan’. De nageboorte komt er dan niet snel genoeg vanaf, waardoor deze kan gaan ontsteken. Hierdoor komen er giftige stoffen in het bloed die weer kunnen leiden tot hoefbevangenheid. 

Overbelasting
Lang trainen op een verharde ondergrond kan zorgen voor overmatige slijtage van de zool. In combinatie met de druk door de belasting kan ontsteking ontstaan die weer resulteert in hoefbevangenheid. 

Een paard dat eenmaal hoefbevangen is geweest zal hiervoor gevoelig blijven. De mate van herstel van hoefbevangenheid is afhankelijk van de ernst en de duur. Paarden die leiden aan IR kunnen chronisch hoefbevangen zijn, maar dit komt ook voor bij paarden die hoefbevangen zijn door een fermentatiestoornis, overbelasting of aan de nageboorte blijven staan. Met name bij paarden met IR is de diagnose vaak moeilijker te stellen, omdat symptomen minder duidelijk kunnen zijn.
 
Vermoed je hoefbevangenheid en/of IR bij je paard? Schakel dan tijdig je dierenarts in om een goede diagnose te stellen, het paard voor de hoefbevangenheid te behandelen en samen een passend dieet samen te stellen. 

Dit is een samenvatting. Lees het volledige artikel ‘Hoefbevangenheid; oorzaken en voeraanpassingen’ op Paardenarts.nl van Dr. Anneke Hallebeek (dierenarts, specialist veterinaire diervoeding).